Os primeiros xeroglifos exipcios

Cemiterios de Abydos

Tumb U-j

Durante Nagada IIIa2 (ca. 3250 = Protodinástico, Dinastía 00), no cemiterio U de Abydos temos algunhas tumbas que apuntan ao posible carácter desta localidade como “capital” do Alto Exipto unificado. Unha das tumbas en particular (U-j), revestida de adobe e a máis grande localizada ata o momento no Val do Nilo, con ata 12 cámaras, posúe unha cámara funeraria con restos dunha capela de madeira e un cetro heka -antigo caxato de pastor- de marfil, ademais de restos cerámicos autóctonos e outros importados de Palestina (ou imitación).
Algúns dos vasos deste conxunto presentan signos pintados en negro, ao que se engaden pequenas etiquetas de óso gravadas, todo o cal constitúe o testemuño máis antigo de escritura exipcia documentados ata o momento.

Nos vasos pintados temos un ou dous grandes signos: un deles sempre é un animal: un escorpión (o máis abundante), un peixe, unha cuncha, unha cabeza de antílope...., mentres que o segundo pode ser unha árbore, unha caña, unhas canles entrecruzadas, un arco..., co significado de “plantación”, “campo”, “finca agrícola” e “corte (de gando)”.
A tradución do conxunto de signos sería algo así como “plantación de Escorpión”, “corte de Escorpión”, etc., aludindo á procedencia dos contidos dos vasos (nota 1). Os pictogramas con formas de animais, antes que nomes do rei serían máis ben epítetos, a través dos cales se identificaba con eses elementos da natureza: “Plantación de Aquel que se manifesta como un escorpión” ou “que ten as calidades do escorpión”.

Vasos pintados da tumba U-j

Etiquetas

As etiquetas, pola súa vez (unhas 150), conteñen cifras ou signos xeroglíficos. Presentan un pequeno burato, posiblemente para ser atadas aos produtos que acompañaban, de maneira que as cifras farían referencia a medidas ou cantidades, os animais á representacións do rei (falcón, escorpión, cabeza de antílope) e o resto dos xeroglifos aos nomes dos lugares de procedencia (cidades de Buto e Bubastis, no Delta, ou de Elefantina).
Parece non haber probas do emprego desta primeira escritura fóra do contexto funerario, polo que o seu uso puidera ter unha función simbólica, máis que administrativa. Neste sentido, pode interpretarse a cuantificación das ofrendas, a mención do propietario e lugar de procedencia, como un medio de fixalas para a eternidade, como un procedemento destinado a aumentar a “eficacia máxica” do ritual funerario

(nota 1) Posiblemente se trate do tipo de fincas agrícolas que máis tarde, durante o Reino Antigo, se destinaban a abastecer a tumba de ofrendas funerarias e cubrir todos os gastos que mantiñan o culto do defunto.

Bibliografía:

• Cervelló Autuori, Josep: “La aparición del estado y la Época Tinita”. En J.M. Parra Ortiz (coord.). 2009. El Antiguo Egipto. Sociedad, Economía, Política. Marcial Pons Historia (p.69-124)
• Raffaele, Fr. 2002. Dinastía 00 Naqada IIc (IIC) - IIIa2 (IIIA2).Trad. esp. en Egiptomanía
• Abydos – Umm el-Qaab, Royal necropolis of Early Egyp. http://www.dainst.org/es/node/23492?ft=all. Deutsches Archäologisches Institut, 2013

O Rei Escorpión

Outra vez o escorpión identifica a un rei exipcio, esta vez representado en forma humana. Trátase da coñecida como Maza do Rei Escorpión.

Esta maza apareceu xunto á paleta de Narmer e outros obxectos votivos no templo de Horus de Hieracómpolis (grego: "cidade do santuario", en exipcio "Nekhen"), considerada a capital do Alto Exipto antes da Unificación, é dicir, durante o a Dinastía 0 do perído protodinástico (ca.3150-3000). A maza, xigante, formaba parte dun conxunto máis amplo de ofrendas de diferentes momentos, entre o período protodinástico e o Reino Antigo (foto).

Fotos extraídas de La cabeza de maza encontrada en un templo de Hieracómpolisque es la primera mención de la existencia del Rey Escorpión